Beeld je even in: je bent een politicus uit Honduras of Azerbeidzjan, en je wil op sociale media een botcampagne opzetten. Duizenden valse Facebookprofielen aanmaken om de reputatie van een politieke tegenstander te besmeuren, bijvoorbeeld, of om jezelf net te laten verheerlijken in online reacties. Dan zal Facebook toch haast maken om je tegen te houden, niet?
Wel, niet noodzakelijk. Dat blijkt uit de getuigenis van een voormalige medewerker van Facebook die uitlekte in het online magazine Buzzfeed.
“Het grootste deel van de wereld buiten het Westen was in de praktijk het Wilde Westen, en ik was er de deeltijdse dictator”, zo omschrijft S.* het zelf in een brief op het interne platform voor Facebookmedewerkers. Als datawetenschapper was ze drie jaar lang verantwoordelijk voor de strijd tegen valse interacties op het platform – bots (computergestuurde accounts) en manipulatiecampagnes, zeg maar.
Facebook investeert vooral in gedragswetenschappers, en bitter weinig in politieke analisten die moderatoren zouden kunnen helpen
Ze beschrijft hoe ze ontdekte dat het team van de Hondurese president Juan Orlando Hernández grootschalige online campagnes opzette om de Hondurezen te misleiden, en hoe bots oppositieleden in Azerbaijan moesten intimideren. In het eerste geval duurde het negen maanden voor Facebook ingreep. Twee weken nadien waren dezelfde accounts opnieuw actief. In het geval van Azerbaijan lijkt Facebook zelfs nog niet tot actie te zijn overgegaan. Gelijkaardige activiteit die S. op het spoor kwam in Bolivië en Ecuador, bleef onbehandeld. De reden? Geen tijd voor.
Het is maar een greep uit de voorbeelden die S. aanhaalt in de memo. Die leest als een reis om de wereld. Politici en partijen uit India, Irak, Indonesië, El Salvador, Oekraïne, Rusland en zelfs Spanje en de VS: ze passeren allemaal de revue. Maar wegens personeelstekort waren het in de praktijk de Westerse landen die een voorkeursbehandeling kregen wanneer er opgetreden moest worden.
Verantwoordelijkheid
Doordat de memo zelf voorlopig niet openbaar is, is het onmogelijk om die onafhankelijk te verifiëren. Maar Facebook betwist de feiten die in Buzzfeed beschreven worden, alvast niet.
“Gecoördineerd inauthentiek gedrag tegengaan, is onze prioriteit, maar we pakken ook problemen aan zoals spam (grote hoeveelheden van identieke reacties, nvdr) en valse interactie”, zo citeert het magazine een reactie van Facebookwoordvoerder Liz Bourgeois. “We onderzoeken elk voorval zorgvuldig voor we actie ondernemen of als bedrijf publieke statements maken. Ook dit voorval.”
De Belgische woordvoerder van Facebook verwees op vraag van VRT NWS naar hetzelfde statement.
Protest tegen de Hondurese president Juan Orlando Hernández, in 2019. Facebookmedewerkster S. ontdekte dat alleen al de beheerder van Hérnandez’ Facebookpagina er honderden valse accounts op na hield. Pas een jaar later werden die offline gehaald. Copyright 2019 The Associated Press. All rights reserved
“Als ik lees dat die medewerker van zichzelf zegt dat ze bloed aan haar handen heeft, dan moet ze toch zeer naïef geweest zijn”, vindt professor en technologiesocioloog Ben Caudron. “Het volstaat om naar de vacatures van Facebook te kijken om te zien dat ze vooral investeren in gedragswetenschappers, en bitter weinig in politieke analisten die moderatoren zouden kunnen helpen bij het maken van hun overwegingen. Want dat is het verdienmodel van Facebook: de gebruiker manipuleren met inhoud.”
“Je ziet trouwens dat Facebook met veel plezier censureert, zoals onlangs de video van een Franse man die zijn eigen dood wilde livestreamen nadat zijn aanvraag tot euthanasie was afgewezen. Dat verontrust mij enorm: dat privébedrijven in toenemende mate beslissen welke informatie mensen we te zien krijgen. In een ideale democratie worden mensen blootgesteld aan informatie die in tegenspraak is met wat ze geloven. Facebook daarentegen is gebouwd op de confirmation bias: mensen meer bieden van wat ze al geloven. Die kennisbubbel ondergraaft onze politieke instituten.”
Nonchalance
Caudron denkt niet dat Facebook-CEO Mark Zuckerberg wakker ligt van de democratie. “Anders zou hij aanvaarden dat Facebook een medium is en een gatekeeper-functie heeft, en zich onderwerpen aan het juridische kader waar ook de massamedia zich aan moeten houden. Maar die verantwoordelijkheid wijst Facebook halsstarrig af.”
S. werkt intussen niet meer voor Facebook. Ze postte de brief op het interne netwerk op haar laatste werkdag. Daarin benadrukt ze dat de mensen achter Facebook volgens haar geen “kwaadaardige” bedoelingen hebben.Waar het volgens haar dan wel aan ligt? “Willekeur en nonchalance.”
(*) Buzzfeed publiceerde de naam van de voormalige Facebookmedewerkster tegen haar eigen wil in. Daarom houdt VRT NWS het bij een initiaal.
