In een officiële brief stelt de Europese Commissie het Verenigd Koninkrijk in gebreke omdat het volgens de Commissie afspraken over de grens tussen Ierland en Noord-Ierland niet nakomt en de bepaling over “goede trouw” in het scheidingsakkoord tussen de Europese Unie en het Verenigd Koninkrijk geschonden heeft.
Die afspraken over Noord-Ierland, het zogenoemde Noord-Ierland Protocol, en de bepaling over “goede trouw” zijn opgenomen in het scheidingsakkoord dat door beide partijen is goedgekeurd en maken dus deel uit van het internationaal recht.
Eenzijdige beslissing
Wat heeft het Verenigd Koninkrijk dan precies verkeerd gedaan? Het Noord-Ierland Protocol is in het leven geroepen om de vrede in Noord-Ierland niet in het gedrang te brengen. Doordat het Verenigd Koninkrijk uit de Europese Unie is gestapt, is de grens tussen Ierland en Noord-Ierland nu een grens geworden tussen de Europese Unie en het Verenigd Koninkrijk. En dus zouden er grenscontroles op bijvoorbeeld voedsel of andere producten uitgevoerd moeten worden en douaneformaliteiten afgehandeld moeten worden.
In het Protocol is echter afgesproken dat de grens tussen Noord-Ierland en Ierland altijd moet openblijven. Bewakingscamera’s of fysieke grensposten zouden de spanningen kunnen doen oplopen en de fragiele vrede in gevaar kunnen brengen. Goederen die vanuit de rest van het Verenigd Koninkrijk via Noord-Ierland naar Ierland worden uitgevoerd, worden daarom al in de Noord-Ierse havens gecontroleerd. De grens is met andere woorden in zee gelegd.
In de eerste drie maanden van 2021 werd in bepaalde gevallen een overgangsperiode ingelast, zodat supermarkten en bedrijven zich konden voorbereiden (in sommige gevallen zelfs zes maanden). Met andere woorden: een supermarkt mocht bijvoorbeeld eten invoeren in Noord-Ierland zonder dat daarop controles uitgevoerd werden. De Britse regering heeft begin maart echter beslist om die overgangsperiode eenzijdig te verlengen tot oktober. Noord-Ierse bedrijven hadden daar bij de regering op aangedrongen.
De Europese Commissie is het echter niet eens met die eenzijdige beslissing en wil dat het Noord-Ierland Protocol sneller volledig wordt uitgevoerd. Dus zonder uitzondering controles in de Noord-Ierse havens. Volgens de Commissie schendt het Verenigd Koninkrijk met die eenzijdige beslissing het internationaal recht. Wil ze die controles niet, dan moet de Britse regering maar beslissen om dezelfde Europese standaarden aan te nemen, voegt de Commissie er nog aan toe.
“Het Protocol over Ierland en Noord-Ierland is de enige weg om het Goedevrijdagakkoord te beschermen en vrede en stabiliteit te bewaren, terwijl we een harde grens op het Ierse eiland vermijden en de integriteit van de Europese eenheidsmarkt behouden. De EU en het VK keurden het Protocol samen goed. We zijn ook gebonden om het samen uit te voeren”, argumenteert vicecommissievoorzitter Maroš Šefčovič de reactie van de Commissie op de eenzijdige beslissing van het VK.
De ingebrekestelling is nu de eerste stap die de Commissie neemt. De Britse regering krijgt nu een maand de tijd om een antwoord te formuleren. Op termijn kan de ingebrekestelling door de Commissie leiden tot een procedure voor het Europees Hof van Justitie.
Tegelijk zet de Commissie de deur ook open voor een politieke, onderhandelde oplossing. In een tweede, “politieke brief” aan het Verenigd Koninkrijk roept ze de Britse regering namelijk op om de eenzijdige maatregel weer in te trekken en naar een oplossing te zoeken die voor beide partijen aanvaardbaar is.
Tweede keer
Het is al de tweede keer dat de Commissie het Verenigd Koninkrijk ervan beschuldigt het scheidingsakkoord te schenden. Ook de eerste keer betrof het conflict het Noord-Ierland Protocol. De Britse regering kwam toen met een noodwet op de proppen die inging tegen afspraken in het protocol. Omdat het Verenigd Koninkrijk en de Europese Unie erin slaagden een handelsakkoord te sluiten, is de noodwet echter nooit van kracht geworden.
Wat is de brexit ook alweer? We leggen het uit in 1 minuut:
