De vakbonden vragen dat de lonen in de komende twee jaar feller zouden mogen stijgen – de zogenoemde “loonmarge” – dan wat de Centrale Raad voor het Bedrijfsleven heeft vastgelegd. Die heeft de grens van die loonsstijging op 0,4 procent bovenop de index gelegd, maar de bonden vinden dat veel te weinig. Zij willen dat de bedrijven die wel goed geboerd hebben tijdens de crisis hun personeel wel meer kunnen belonen.
“Supermarktketen Colruyt heeft zelf een dag verlof extra gegeven aan zijn personeel”, legt ACV-voorzitter Marc Leemans uit in “De ochtend” op Radio 1. “Dat is al een loonstijging van 0,5 procent, berekend over twee jaar. Dan moet je tegen die mensen zeggen: ‘jij hebt al meer dan genoeg gekregen’.”
Het stoort hem vooral dat er geen flexibiliteit meer is voor de sociale partners om te onderhandelen over de lonen. Dat komt door de aanpassing van de loonnormwet door de regering-Michel in 2017, zegt Leemans. “Daardoor zitten we vast in een korset.” Hij spreekt steevast van “sjoemelsoftware”. “Er worden miljarden loonsubsidies aan werkgevers gegeven die niet meetellen in de vergelijking. Dat is niet correct.”
We willen die staking vermijden: het overleg moet kansen krijgen. Maar sinds de regeling van de regering-Michel kan dat niet meer
“Het is nooit een goed moment om te staken, ook niet voor ons”, anticipeert Leemans op de kritiek van de werkgevers. “We willen die staking vermijden: het overleg moet kansen krijgen. Maar sinds de regeling van de regering-Michel kan dat niet meer.”
Openbaar vervoer op laag pitje
De eerste plaats waar u momenteel iets van die staking zult merken, is in het openbaar vervoer. De treinen van de NMBS rijden in elk geval met een minimale dienstverlening. Dat betekent concreet dat iets meer dan de helft van de treinen rijdt. Dat is het geval voor tweederde van de IC-, L- en S-treinen. De P-treinen daarentegen rijden niet.
Bij De Lijn rijdt maar een vijfde van de bussen en trams. Vooral in Antwerpen en Limburg is de situatie dramatisch, daar rijdt bijna niks. In West-Vlaanderen rijdt 1 op de 3 bussen en trams. “Wij raden onze reizigers aan om voor hun vertrek om zeker onze haltepagina’s te checken via de app of op onze website”, zegt woordvoerster Karen Van der Sype. “Aan de haltes staan ook borden met realtime info. Daar kan je dan zien of een rit al dan niet rijdt.”
Bij de Brusselse vervoersmaatschappij MIVB rijdt maar een beperkte selectie van het net. Enkel metrolijn 1 tussen Weststation en Montgomery wordt bediend, de andere lijnen niet. Bij de trams rijden 7 grote lijnen van de 17 (lijn 3, 4, 7, 8, 9, 82 en 92), bij de bussen is er nog verkeer op amper een vijfde van alle lijnen (36, 46, 53, 58, 59, 65, 71, 87, 89 en 95).
Bedrijven en winkels
Later op de dag zal ook duidelijker worden welke bedrijven en welke winkels stil zullen liggen. Nu al is zeker dat het personeel van honderden bedrijven deelneemt aan de staking. Onder meer bij grote bedrijven als Audi Brussel, Arcelor Mittal in Gent, Coca Cola in Antwerpen wordt gestaakt. Op Brucargo in Zaventem zullen er filterblokkades staan. Van daaruit worden ook de coronavaccins verdeeld, maar de bonden benadrukken dat geen enkel vaccin zal worden geblokkeerd.
De werkgevers vinden de staking in elk geval ongepast, nu de economie het zwaar te verduren heeft met de coronapandemie en er weer strengere lockdownmaatregelen gelden. “In deze grootste crisis in generaties voelt elke vermijdbare economische schade door een staking als een dolk in de rug. Nu staken is de welvaart helemaal kraken”, zegt ondernemersorganisatie Voka, dat werknemers oproept om niet deel te nemen aan de actie.
Niet de werknemers, maar de zelfstandigen en hun gezinnen verloren sinds de uitbraak van corona het meest aan inkomen en koopkracht
Hoe groot de economische schade van de staking precies is, valt moeilijk te becijferen. “Schattingen gaan uit van 340 miljoen euro verlies wanneer één op de vijf werknemers een dag niet aan de slag gaat”, klinkt het bij Voka.
Bij zelfstandigenorganisatie Unizo noemen ze de staking “onwaarschijnlijk cynisch”. “Niet de werknemers, maar de zelfstandigen en hun gezinnen verloren sinds de uitbraak van corona het meest aan inkomen en koopkracht”, zegt gedelegeerd bestuurder Danny Van Assche. “En dan hebben we het nog niet over de zware geldnood van de bedrijven zelf, waar deze zelfstandigen aan het roer staan. Vaak kmo’s die ook werk verschaffen aan heel wat medewerkers.”
