Onder het oog van de flitsende camera’s kon Europees Commissievoorzitter Von der Leyen niet meer dan een ongemakkelijke “euhm” uitbrengen en een vragend gebaar met haar handen maken toen bleek dat er voor haar geen stoel was voorzien naast de Turkse president, terwijl Europees president Charles Michel en Erdogan al plaatsnamen voor de Europese topvrouw dat kon doen, in een sofa wat verderop.
Bekijk de beelden (en lees verder onder video):
Een vergetelheid of een gebrek aan elementaire beleefdheid? Volgens nogal wat politici en commentatoren is er meer aan de hand. “Dit was geen toeval, het was doelbewust”, stelt het Nederlandse Europees Parlementslid Sophie in ‘t Veld op Twitter.
Ze maakt daarbij de vergelijking met een ontmoeting tussen toenmalig Europees president Donald Tusk en Europees Commissievoorzitter Jean-Claude Juncker en Erdogan van enkele jaren geleden. Die drie heren zaten toen wel degelijk naast elkaar in gelijke stoelen.
Ook Charles Michel krijgt kritiek, omdat hij kennelijk niet reageerde op het incident. In een uitgebreide Facebookpost weerlegt Michel de these dat hij onverschillig reageerde. “Ik betreur het incident op twee manieren. Ten eerste omdat de indruk werd gewekt dat ik onverschillig zou zijn voor de protocollaire fouten ten aanzien van Ursula von der Leyen. Ten tweede omdat deze situatie het belangrijke werk in de relatie met Ankara in de schaduw plaatst”, aldus Michel.
Gespannen relaties
Charles Michel en Ursula von der Leyen waren gisteren in de Turkse hoofdstad Ankara om de relaties tussen de Europese Unie en Turkije te bespreken. Relaties die al jaren erg gespannen verlopen. Officieel is Turkije nochtans een kandidaat-lidstaat van de Europese Unie. Bovendien is een goede samenwerking tussen beide blokken erg belangrijk op economisch vlak, maar zeker ook voor de aanpak van de migratie.
Onder meer het respect voor de regels van de democratische rechtsstaat en de fundamentele mensenrechten stond op de agenda van het gesprek. Na de ontmoeting met de Turkse president had Europees Commissievoorzitter Von der Leyen het over een “goede eerste ontmoeting waarbij Turkije interesse heeft getoond om zich opnieuw te engageren met de Europese Unie op een constructieve manier”.
Dat maakt het beeld van de afwezige stoel voor de voorzitter van de Europese Commissie natuurlijk des te pijnlijker. Overigens: vorige maand nog trok Turkije zich officieel terug uit de Conventie van Istanbul, een verdrag van de Raad van Europa over de bescherming van vrouwenrechten.
Europese Commissie reageert
De Europese Commissie heeft ook gereageerd op het incident. Tijdens een onlinepersconferentie van de Europese Commissie kwamen er namelijk heel wat vragen over. Veel journalisten vroegen zich af waarom de EU nog geen formele verontschuldigingen van Ankara gevraagd heeft.
“De voorzitter was duidelijk verrast, maar ze heeft ervoor gekozen om prioriteit te geven aan de inhoud in plaats van aan protocol”, aldus de woordvoerder van de Commissie. Over de achterliggende bedoeling van het ontbreken van een stoel voor de Commissievoorzitter wil de Commissiewoordvoerder niet uitweiden. “Dat moeten jullie aan de Turkse autoriteiten vragen”, verklaarde hij tegenover de journalisten.
Maar het ging wel degelijk om een problematische situatie, erkent de woordvoerder van de Europese Commissie. “De voorzitter van de Europese Commissie zou op dezelfde manier een zitplaats moeten hebben gekregen als de Turkse president en de president van de Europese Raad.”
“De Commissievoorzitter verwacht dat het instituut dat ze vertegenwoordigt wordt behandeld met het vereiste protocol”, klinkt het. Von der Leyen heeft nu aan haar team gevraagd om de nodige stappen te ondernemen opdat een dergelijk incident zich niet meer zal voordoen.
Bekijk de reactie van de woordvoerder van de Europese Commissie (en lees verder onder video):
Internationale spelers rondom de EU dansen hoe langer hoe minder naar de pijpen van het normatieve Europa
Ook professor Jonathan Holslag, expert internationale betrekkingen, zag het beeld passeren. Hij spreekt van een vernedering voor mevrouw Von der Leyen. Holslag maakt de vergelijking met het bezoek van de Europese topdiplomaat Josep Borrell enkele maanden geleden aan Moskou. Net op het moment van dat bezoek wees Rusland enkele Europese diplomaten het land uit, wat Borrell in een zeer ongemakkelijke positie plaatste.
“The world is changing indeed”, schrijft professor Holslag op Twitter. “Internationale spelers rondom de Europese Unie, zoals China, Rusland, landen uit het Midden-Oosten en Turkije dansen hoe langer hoe minder naar de pijpen van het normatieve Europa. Mensenrechten en waarden als gendergelijkheid worden steeds meer gecontesteerd. De ontmoeting gisteren is nog maar eens een bewijs daarvan”, legt Holslag uit.
Volgens hem zal dit incident de toekomstige relaties evenwel niet verder onder druk zetten. “Waarschijnlijk niet. Europa merkt dat het steeds vaker Turkse acties door de vingers moet zien om samenwerking met Turkije op vlak van migratie veilig te stellen. Hoewel Von der Leyen in de persconferentie stelde dat er niet te onderhandelen valt over mensenrechten, zal de EU sommige dingen waarschijnlijk moeten accepteren”, aldus professor Holslag.
Had Europees president Michel op het moment zelf niet meer moeten doen? “Hij had een subtiel signaal kunnen sturen”, vindt Holslag. “Michel ging vrij passief zitten zonder enig bezwaar. Anderzijds: een protocol is een protocol. Dat werd door de Turkse autoriteiten beslist. Michel en Von der Leyen waren in Ankara met een duidelijke opdracht: de banden met Turkije weer versoepelen. Weglopen of boos worden stond dus niet meteen in het draaiboek.”
Bekijk hieronder de reportage uit “Het Journaal.”
